· 

Leven als een Kuna

Kuna Yala, al heel lang een ultieme droombestemming en nu zijn we er. Op eigen kiel! Zelfs na drie weken zijn we het nog lang niet moe en zeker niet alleen omdat er zoveel te zien is.
Om van Cartagena naar Ukupseni (Playa Chico) te varen moesten we twee dagen en nachten op zee. Mits wat aanpassingsvermogen van zeebenen en -magen kwamen we allevier toch in redelijke staat aan op Kuna Yala waar we meteen ontvangen werden door onze nieuwe 'vriend voor het leven' Arkin. Onze eerste kennismaking met de Kunacultuur.
De Kuna zijn een indianenstam die ondanks alle veroveringen, verwoestingen en cultiveringstactieken van de westerlingen hun eigenheid en cultuur konden bewaren tot vandaag de dag. 
De mensen zijn klein van stuk maar blijken dankzij hun levenswijze heel erg oud te worden. Waar wij medische wonderen, dure kuren en pillen voor nodig hebben halen zij simpelweg alles uit de natuur. Ze zijn gezonder en leven langer dan wij!

Hoe? Ze blijven vrijwel volledig gespaard van de westerse hectiek en stresscultuur van altijd meer en beter. Er is nauwelijks elektriciteit, bijna elke hut heeft ondertussen wel een zonnecel om een lampje te laten branden en de gsm op te laden maar daar stopt het. Er zijn geen auto's, geen computers, nauwelijks tv (vaak staat de enige in het congres en behoort het hele dorp toe), geen microgolf of waterkoker, geen kookvuur, geen wasmachines, geen boormachines of grasmaaiers. Soms is er gsm-signaal maar wifi of 3G is bijna uitsluitend (en slecht van kwaliteit) te vinden in de lodges voor toeristen.

 

De Kunacultuur is een hechte groepscultuur, Kuna werken voor hun dorp. Er worden bananen en kokosnoten geteeld op de finca's net als mango's, ananas en yucca. Cacao en koffie worden gebruikt voor de rituelen.

De opbrengst is voor het dorp en de rest voor de familie. De mannen die niet op de finca werken, werken aan de huizen (palmdaken moeten elk anderhalf jaar vernieuwd worden) en vangen vis of langousten. Het teveel wordt aan toeristen verkocht. De vrouwen zorgen voor het huishouden en maken mola's, prachtige genaaide stukken stof in felle kleuren die ze in hun kleren naaien. Ze verbeelden de rituele tattoos die door de overheersers verboden werden. De verkoop van mola's zorgt voor een aanzienlijk deel van het inkomen van de familie.

Het hele leven wordt georganiseerd door het congres waar de Sahila dagelijks met de mannen van het dorp vergadert. Hier wordt beslist welke werkzaamheden moeten gebeuren, wiens dak vernieuwd, waar bos moet gerooid worden, wie hoeveel vierkante meter krijgt om iets te verbouwen, hoeveel de prijs van een kokosnoot wordt, hoeveel de vis kost. Zo kan en mag een Kuna niet van deze bedragen afwijken om te voorkomen dat de ene zich verrijkt door hogere prijzen te vragen of onder de prijs te gaan om meer te verkopen.
Giften van toeristen mag de gids niet houden (zeilen, petjes, t-shirts, ...), de Sahila beslist wie iets krijgt.
Het grote exportproduct is de kokosnoot die voornamelijk naar Colombia wordt uitgevoerd. Zo mag je geen enkele kokosnoot van de grond oprapen op koste van een zware boete. Elke kokosboom is eigendom van een Kunafamilie en door een noot op te rapen steel je van hun inkomsten.
De Sahila (stamhoofd) stelt ook elke keer iemand aan die de toeristen ontvangt en rondleidt door het dorp. Zo leerden we Arkin kennen, hij spreekt een heel klein beetje Spaans en dat maakt hem de geschikte man. Ook in Nestor en Bredio vonden we supervriendelijke gidsen.
Stuk voor stuk mannen met een verhaal die ons honderduit vertellen terwijl we in hun zelfgemaakte prauw roeien of zeilen. Zo'n prauw is de trots van de familie. De perfecte boom werd al jaren geleden gemerkt en wanneer hij eindelijk gekapt wordt, wordt er eerst 30 dagen aan geschaafd (met de hand uiteraard) voor hij naar het dorp gebracht wordt voor de fijne afwerking. Dat kost weer makkelijk 30 dagen handenarbeid. Maar de bootjes zijn prachtig! 
Stevig, wankel maar toch stabiel, zodanig gesneden dat ermee geroeid kan worden maar bij ruime rakken makkelijk een bamboemast geïnstalleerd kan worden met een zeil.
Zo ervoeren we zelf dat onze mannen in Dingel met zijn 2pk motor in de verste verte Arkin niet konden bijbenen, met twee extra vrouwen in zijn prauw (grijns)!

Van de 365 eilanden zijn er amper 40 bewoond, ze staan volgebouwd met hutten, de toiletten steken uit op palen. Op sommige andere eilanden staan enkele lodges/hutjes voor toeristen.

De meesten echter zijn onbewoond en genieten onze voorkeur : palmbomen, witte stranden, het blauwste water ooit en heerlijk warm water. De oceaan die continu breekt achter het rif. Wie maalt erom dat we niet naar de winkel kunnen om vers brood of verse groenten? Dat we extreem zuinig moeten leven met vers water, douchen en alle voorraad in de kast? 

De vraag 'Wat eten we vandaag?' wordt pas beantwoord als een verkoper is langsgeweest. Werd er niets gevangen dan hebben we nog blik... en brood kunnen we zelf bakken. Ondertussen zijn we erg geduldig in het wachten op ons avondeten en vooral nieuwsgierig naar de 'Catch of the day'.

 Eén keer konden we bij onze gids thuis blijven eten. Bredio had ons eerder die dag begeleid voor een machtige tocht door de jungle en een rondvaart op de rivier, op zoek naar krokodillen (maar het was zondag en ze hadden vrijaf). Hij houdt een schrift bij met alle bezoekende jachten en enkele vertrekkers hielpen hem om het aanbod aan diensten (begeleide tochten, wassen, werken aan de boten) in verschillende talen te vertalen, wij leverden onze bijdrage door de Nederlandse vertaling toe te voegen.

We kregen heerlijke gebakken yucca en versbereide vis met een soepje van bakbanaan en yucca in kokosmelk terwijl Bredio honderduit vertelde over zijn spectaculaire reis naar Frankrijk. Een Kuna die het dorp mag verlaten is één ding, maar naar Europa? Als bewijs dat het niet zomaar een verhaaltje was moest hij een foto mee terugbrengen van hemzelf in de sneeuw, pas dan liet de Sahila hem gaan!
Leven op het ritme van de dag was nog nooit zo eenvoudig, leven zonder luxe nog nooit zo schandalig luxueus.
Wij voelen ons de rijkste mensen op aarde en zouden hier nog heel lang kunnen en willen blijven maar het weer roept en we moeten stilaan verder.
Met weer een plekje vol liefde bij in ons hart, speciaal voor Kuna Yala.
Degimalo Kuna Yala, nued!